در پشت صحنه‌ انتخابات بخش خصوصی چه خبر است؟

شیراز تحلیل – انتخابات پارلمان بخش خصوصی با جاماندن چهره‌های شاخص وارد فاز جدیدی شده؛ پدرخوانده‌هایی که قصد ورود به این کارزار را ندارند، اما هدایت جریان‌های نزدیک به خود را در دست گرفته‌اند.

انتخابات پارلمان بخش خصوصی با جاماندن چهره‌های شاخص وارد فاز جدیدی شده؛ پدرخوانده‌هایی که قصد ورود به این کارزار را ندارند، اما هدایت جریان‌های نزدیک به خود را در دست گرفته‌اند. با تکیه بر شنیده‌های موثق از منابع آگاه، غلامحسین شافعی، رییس فعلی اتاق ایران کنار زده شده و غلامحسین جمیلی، خزانه‌دار و محمدرضا انصاری عضوهیات رییسه اتاق ایران هم در این کارزار انتخاباتی غایب‌اند.

بنابراین کرسی‌های هیات‌رییسه اتاق ایران دستخوش تغییرات زیادی خواهد بود. از آن‌سو، رهبران اصلی ائتلاف فردا یعنی «پدرام سلطانی و مسعود خوانساری» به اتاق نمی‌آیند. البته گفته می‌شود صلاحیت خوانساری برای ورود به این کارزار تایید نشده است. برخی دیگر از مهره‌های اصلی این ائتلاف نیز در این انتخابات شرکت نکرده‌اند. حال از آنجا که برخی روسای اتاق‌ها دوره ریاست‌شان بر اساس آیین‌نامه جدید تمام شده، از همین حالا وارد فاز مذاکره با گزینه‌های آلترناتیو برای تصدی پست ریاست در اتاق ایران وتهران شده اند؛ تا رییس در سایه لقب بگیرند و همچنان برنامه‌هایشان را در اتاق پیش ببرند.

اطلاعات دریافتی خبرنگار «تعادل» حکایت از این دارد که برخی جریان‌های متنفذ اتاق که شانس رای آوری دارند با «یحیی آل اسحاق» رییس پیشین اتاق تهران وارد مذاکره شده‌اند و به او پیشنهاد نامزدی ریاست اتاق ایران را داده‌اند، که او صندلی اتاق بازرگانی تهران را ترجیح داده است. طیف مقابل ائتلاف فردایی‌ها هم گویا با «محمد مهدی راسخ» دبیرکل اسبق اتاق تهران برای تصدی این پست وارد مذاکره شده‌اند.

در اتاق ایران هم اسامی افرادی چون «محمد حسین روشنک و حسین سلاح ورزی» برای تصدی پست ریاست بیشتر شنیده می‌شود. حال، با وجود غیبت چهره‌های شاخص، فعالان اقتصادی نگران حضور وکیل الدوله‌ها و پایان عصر ملک التجارها در پارلمان بخش خصوصی هستند؛ چراکه گفته می‌شود دولت به دنبال رزومه‌سازی برای چهره‌های نزدیک به خود برای ورودشان به پارلمان تجار است. 

فرصتی برای اعتراض

کثرت اعتراض‌ها و مستندات ارایه شده از سوی نامزدهای انتخاباتی موجب شد تا تاریخ برگزاری دهمین دوره انتخابات هیات‌ نمایندگان اتاق‌های سراسر کشور از 10 اسفند به 20 اسفند 1401 تغییر کند. از این‌رو، انجمن نظارت بر انتخابات، با پایان یافتن مهلت رسیدگی به اعتراضات در پنجشنبه 27 بهمن ماه، به افرادی که احراز اهلیت آنها انجام نشده باشد اطلاع‌رسانی می‌کند و این افراد سه روز کاری یعنی تا 2 اسفند مهلت دارند اعتراض خود را نسبت به رای انجمن نظارت در دبیرخانه شورای عالی نظارت ثبت کنند.

به دنبال آن 3 روز کاری فرصت لازم است تا اعتراض‌ها توسط انجمن نظارت رسیدگی شود و بدین‌ترتیب شنبه 6 اسفند پرونده‌ها بررسی و نتیجه به شورای عالی نظارت داده می‌شود تا ظرف 5 روز کاری در شورا نیز بررسی شده و پنجشنبه 11 اسفند با نهایی شدن رای شورای عالی، لیست کاندیداها به صورت عمومی منتشر می‌شود. کاندیداهای تایید صلاحیت شده از 12 تا 19 اسفند برای تبلیغات مهلت دارند. از 8 صبح روز جمعه 19 اسفند انجام هرگونه فعالیت تبلیغاتی برای کاندیداها ممنوع است تا 8 صبح شنبه 20 اسفند که انتخابات به صورت سراسری تا ساعت 18 برگزار خواهد شد.

آیین‌نامه جدید چه می‌گوید؟ 

اما در آیین‌نامه جدید انتخابات اتاق چه آمده است؟ براساس آیین‌نامه هیات نمایندگان اتاق ایران و اتاق‌های شهرستان دوره ریاست اتاق‌های بازرگانی 2 دوره است و در صورت اتمام این دوره رییس جدید برای اتاق بازرگانی باید انتخاب شود، البته در کلیات اصلاحیه آیین‌نامه هیات نمایندگان اتاق ایران و اتاق‌های شهرستان که در بیست و ششمین نشست هیات نمایندگان اتاق ایران به تصویب رسید این قید در نظر گرفته شد که با توجه به آیین‌نامه جدید، تصدی ریاست در اتاق ایران، تهران و شهرستان‌ها در دوره سوم منوط به کسب دوسوم آرای هیات نمایندگان اتاق خواهد بود.

با توجه به این اصلاحیه در صورتی‌که غلامحسین شافعی رییس فعلی اتاق ایران یا مسعود خوانساری رییس اتاق تهران موفق به اخذ دو سوم آرا هیات نمایندگان شوند می‌توانند برای دور سوم هم به ریاست خود در اتاق بازرگانی ادامه دهند، اما براساس شنیده‌ها غلامحسین شافعی برای این دوره انتخابات ثبت‌نام نکرد و صلاحیت مسعود خوانساری هم احراز نشد و با این شرایط شاهد رایزنی برای روسای جدید اتاق‌های بازرگانی هستیم.

همچنین طبق آیین نامه جدید هر فعال اقتصادی که قصد کاندیداتوری دارد باید طی یک سال حداقل ۱۵ میلیارد تومان فروش داشته و ۲۰ کارمند بیمه شده به نامش ثبت شده باشد. به نظر می‌رسد با این شرایط که در این دوره با تغییر آیین نامه به وجود آمده، تعداد زیادی از لیست ائتلاف برای فردا، جهت حضور در انتخابات دوره دهم خارج می‌شوند.

علاوه بر این موارد، یکی از مهم‌ترین انتقادها به این آیین‌نامه پذیرفتن عضویت هیات‌مدیره در شرکت‌های دولتی است. به‌نظر منتقدان این مساله به‌وضوح جاده برای ورود مدیران دولتی بدون منع قانونی به مهم‌ترین نهاد بخش‌خصوصی هموار شده است. با این‌همه بحث اصرار عده‌ای بر کاندیداتوری عده‌ای دیگر و تلاش برای تاثیرگذاری و فشار برای تغییر رای شورای عالی نظارت همچنان برقرار است و در این میان شاهد اخبار ضدو نقیض از سوی برخی رسانه‌های بعضا طرفدار یا منتقد هستیم. 

وکیل‌الدوله‌ها می‌آیند؟

با توجه به اینکه زمان زیادی تا برگزاری انتخابات اتاق بازرگانی ایران باقی نمانده؛ برخی پیش‌بینی می‌کنند که انتخابات پیش‌رو به دلیل شرایط فعلی اقتصادی کشور و بی‌توجهی دولت به بخش‌خصوصی با اقبال گسترده فعالان اقتصادی همراه نشود. به گفته آنها، دولت نقش پررنگی در اقتصاد دارد و این موضوع موجب شده تا فعالان اقتصادی حس کنند، نمی‌توانند در فضای اقتصادی کشور اثرگذار باشند. از این‌ رو برای ادامه حضور در اتاق بازرگانی هم تمایل چندانی ندارند.

در واقع بخش خصوصی اقتصاد دولتی را مانع پیشرفت می‌داند. برخی هم در این روزها عنوان کردند که دولت سیزدهم، مشغول رزومه‌سازی برای افراد نزدیک به خود، برای ورود به اتاق بازرگانی است. به نظر می‌رسد، علاوه بر چهره‌سازی از برخی جوانان نزدیک به دولت، این افراد یکی از این شرایط را هم پیدا کرده‌اند تا ورود راحت‌تری به اتاق بازرگانی داشته باشند.  برخی هم انتخابات اتاق بازرگانی را یک انتخابات ناسالم می‌دانند؛ چرا که نظارت بر آن از درون سازمان صورت می‌گیرد. این افراد آیین‌نامه فعلی اتاق بازرگانی را هم دارای نقص می‌دانند و معتقدند که این موضوع منجر به نقض انتخابات در برخی از دوره‌ها شده است. در سال‌های اخیر آیین‌‌‌‌‌‌نامه برخلاف قانون بوده و نظارت درستی نیز بر انتخابات اتاق بازرگانی صورت نگرفته است.

از دیگر انتقاداتی که این روزها از سوی برخی از اعضا اتاق مطرح می‌شود، این است که مسوولان و تصمیم‌گیران این دولت که غالباً برخاسته از دانشگاه امام صادق یا نهادهای خصولتی هستند، قصد دارند افراد نزدیک به خود را در رأس بخش خصوصی قرار دهند تا علاوه بر مجلس و قوه قضاییه، به عنوان دو رکن دیگر حاکمیت، بخش غیردولتی اقتصاد را هم با خود هم‌سو کنند. تا جایی که برخی فعالان اتاق بازرگانی از رزومه‌سازی دولت برای افرادی که تخصص، سابقه و تجربه چندانی ندارند، خبر می‌دهند. برهمین اساس برخی نگران هستند که با دولتی‌‌سازی بخش خصوصی، اتاق بازرگانی هویت خود را از دست بدهد وشاهد حضور بیشتر وکیل الدوله‌ها در اتاق‌های بازرگانی باشیم. 

از اتئلاف‌ها خبری نیست؟

در دوره‌های قبل، رقابت‌های انتخاباتی بین ائتلاف‌ها بود، اما در این دوره هنوز هیچ‌یک از ائتلاف‌ها به‌صورت رسمی اعلام موجودیت نکرده‌اند. به نظر می‌رسد، درباره ائتلاف‌‌‌‌‌‌‌ها باید منتظر تایید نهایی احراز اهلیت در تاریخ دوم اسفند ماند.

اما منابع آگاه از حضور قطعی ائتلاف برای فردا سخن می‌گویند، که به زودی لیست آنها منتشر می‌شود. بازخوانی انتخابات قبلی اتاق بازرگانی نشان می‌دهد، این ائتلاف که در سال ۹۳ شکل گرفت، در دوره اول بیشتر کرسی‌ها را از آن خود کرد. رهبران اصلی آن نیز «پدرام سلطانی و مسعود خوانساری» بودند. در سال ۹۷ پدرام سلطانی از حضور در اتاق بازرگانی کناره‌گیری کرد اما همچنان در ائتلاف برای فردا به عنوان مهره کلیدی و رهبر باقی ماند. البته عده‌ای از منتقدین اتاق شبهات زیادی درباره نحوه برگزاری این انتخابات‌ها مطرح می‌کنند. 

در این دوره، مسعود خوانساری هم که دو دوره از ریاست او بر اتاق تهران و دو دوره از نایب‌رییسی‌اش در اتاق ایران می‌گذرد، گفته می‌شود، بر اساس توصیه نهادهای نظارتی، در این دوره از انتخابات شرکت نکرده. از این رو دو مهره اصلی این ائتلاف در اتاق حضور نخواهند داشت.

البته چنانچه او در این دوره شرکت می‌کرد بر اساس آیین‌نامه جدید، نمی‌توانست رییس اتاق تهران باشد. همچنین گفته می‌شود، برخی مهره‌های اصلی این ائتلاف نیز در این انتخابات شرکت نکرده‌اند؛ مانند: «محمد لاهوتی، محمدرضا انصاری، محمد امیرزاده، ناصر ریاحی و محمد اتابک.» در واقع تا به اینجا از ترکیب کنونی هیات رییسه اتاق تهران، تنها فاطمه مقیمی باقی مانده است. از این‌رو، چهره‌های جدید به این ائتلاف اضافه خواهند شد.

در اتاق ایران هم وضع بهتر از اتاق تهران نیست؛ به‌طوری‌که چند عضو هیات رییسه اتاق ایران از جمله «غلامحسین شافعی، حسین جمیلی و محمدرضا انصاری»، نیز در این انتخابات غایب هستند.

هرچند خبرها حکایت از ‌نامزد نشدن غلامحسین شافعی داشت، اما گفته می‌شود که او کنار نرفته بلکه کنار زده شد و از پایان‌یافتن عمر تشکلی او سخن گفته می‌شود. هرچند دلیل اصلی عدم ثبت نام این افراد شاخص برای انتخابات دوره آینده اتاق بازرگانی هنوز مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد، تغییر در آیین‌نامه انتخابات هم شرایطی را فراهم کرده تا عده زیادی از لیست فعلی نتوانند در انتخابات نامزد شوند. البته این شایعه هم مطرح شد که حواشی رخ داده پیرامون اتاق بازرگانی، عملکرد ضعیف اتاق در دوره گذشته یا احتمال رد صلاحیت برخی افراد به دلیل دو تابعیتی بودن می‌تواند از عوامل تاثیرگذار در عدم ثبت نام این چهره‌ها باشد.

گزینه‌های جدی ریاست؟ 

با وجود غیب چهره‌های شاخص وملک‌التجارها، برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که برخی روسای اتاق‌ها که دوره ریاست‌شان بر اساس آیین‌نامه جدید تمام شده، با کاندیدا کردن چهره‌های نزدیک به خود، قصد دارند از این طریق رییس در سایه باشند و برنامه‌های خود را به پیش ببرند. برخی اعضا با انتقاد از این روند، آن را اجرای یک الگوی مافیایی در اتاق‌ها می‌دانند.

حال اما با کنار کشیدن شافعی و در غیاب خوانساری، توجه‌ها به سمت «مهدی کرباسیان» که پیش از این از مدیران دولتی بوده وچهره‌ای نزدیک به خوانساری است، جلب شد و از او به عنوان کاندیدای جایگزین نام برده شد. اما کرباسیان هم به دلیل عدم داشتن عضویت پیوسته دو ساله در اتاق بازرگانی صلاحیتش برای شرکت در انتخابات رد شد. البته گفته می‌شود تلاش‌ها برای تغییر نظر انجمن نظارت بر انتخابات و هیات عالی نظارت در این زمینه آغاز شده و ممکن است تا روز اعلام نتایج شرایط برای حضور این افراد فراهم شود. با این حال، گمانه‌زنی اولیه در مورد کاندیدای ریاست بر اتاق ایران و تهران آغاز شده است.

«یحیی آل‌اسحاق» که پیش از این نیز رییس اتاق تهران بوده و دوره نخست شکل‌گیری ائتلاف برای فردا در این طیف حضور داشت؛ زمزمه‌هایی از حضور مجدد او در ائتلاف برای فردا به گوش می‌رسد. البته یک منبع مطلع در این باره به «تعادل» گفت: آل اسحاق به عنوان یکی از گزینه‌ها برای ریاست اتاق ایران مطرح شده، اما پس از رایزنی‌ها صورت گرفته، ظاهرا تمایل چندانی برای این پست ندارد و ریاست اتاق تهران را به اتاق ایران ترجیح می‌دهد.

از آن‌سو، «حسین سلاح‌ورزی» از اتاق لرستان و «محمد حسین روشنک» از اتاق مشهد هم از دیگر گزینه‌های جدی هستند که تحرکات خود را برای تصدی پست ریاست اتاق ایران آغاز کرده‌اند. اما گزینه جدی دیگری که طیف مقابل ائتلاف فردا برای تصاحب صندلی ریاست اتاق تهران با او وارد مذاکره شده؛ کسی نیست جز «محمد مهدی راسخ» دبیرکل اسبق اتاق تهران.

یک منبع آگاه در گفت‌وگو با «تعادل» این موضوع را تایید و عنوان کرد: علاوه بر ریاست اتاق، دبیرکلی اتاق بازرگانی ایران نیز به او پیشنهاد شده است. راسخ اولین روزهای کارش را با محمد نهاوندیان آغاز کرد. او پس از انتخابات دور ششم اتاق‌های بازرگانی و انتخاب یحیی آل اسحاق به عنوان رییس نیز توانست سمت خود به عنوان دبیرکل را حفظ کند. در انتخابات دور هفتم اتاق تهران نیز از سوی فعالان بخش خصوصی به عنوان نماینده این اتاق برگزیده شد. بنابراین تا اینجای کار باید آل اسحاق و راسخ را دو کاندیدای جدی برای حضور در اتاق آتی دانست. در آنسو، اما هنوز طیفی از سوی تحول‌خواهان و مجمع فعالان توسعه و پیشگامان تحول به صورت رسمی اعلام موجودیت نکرده‌اند.

در دوره قبل انتخابات اتاق، تمام طیف‌ها در مقابل ائتلاف برای فردا با یکدیگر ائتلاف کردند، اما در نهایت این ائتلااف برای فردا بود که توانست هر ۴۰ کرسی اتاق تهران را به دست آورد. حال باید منتظر ماند و دید، آیا در کارزار انتخاباتی رقبای بیشتری به میدان خواهند آمد یا امسال قرار است انتخابات با همین دو ائتلاف پیش برود.