رواداری مردم شیراز از گذشته های دور زبانزد بوده است. شاید کمتر شهری مانند شیراز پیدا شود که ادیان آسمانی در آن به وفور یافت شود. در این شهر مسیحیان، کلیمیان، زرتشتیان، یهودیان از دیرباز به شکلی مسالمتجویانه در کنار مسلمانان زیست می کنند و هیچگاه شنیده یا دیده نشده که پیروان این ادیان با یکدیگر اختلافی داشته باشند.
در شیراز افزون بر گذرهای تاریخی و قدیمی که کم هم نیستند، کوچه ای بنام «گذر ادیان» وجود دارد که مصداق بارز گفتوگوی ادیان است و از ابتدا تا انتهای آن ادیان مختلف عبادتگاه خویش را دارند.
کوچه نوبهار در خیابان کریم خان زند دهههاست به وجود انجمن و باغ زرتشیتان شیراز در ابتدای آن و در میانه این گذر با وجود کلیسای شمعون غیور، کنیسه ربیعزاده (کنیسهای وابسته به انجمن یهودیان شیراز) و در انتهای این گذر مسجد خیرات شناخته می شود و پیروان ادیان آسمانی در این کوی و برزن همزیستی زیبا را به رخ می کشند.
در سالهای پیش از انقلاب نیز وجود سینما آریانا در کنار انجمن زرتشتیان خود نمادی از تجدد بود که توسط شاهرخ گلستان، هنرمند سینمای ایران بنیان گذاشته و اما پس از انقلاب این سینمای مجهز به فراموشی سپرده شد. در میانه گذر ادیان روزگاری کتابفروشی کیوان با آن دکور چوبی خودنمایی می کرد و چه دردناک که مدتی است این کتابسرا به تعطیلی گراییده است و مانند انجمن زبان ایران و آمریکای سابق که ساختمان آن انتهای کوچه همچنان پابرجاست این نیز گرد فراموشی به خود گرفته است.
کلیسای شمعون غیور
کلیسای شمعون غیور یا زند شیراز مربوط به دوره پهلوی اول است که ۲۶ اسفند ۱۳۸۶ با شمارهٔ ثبت ۲۱۸۳۵ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیدهاست.
شمعون قانوی حواری دهم بود و طبق یک روایت قدیمی در ایران کشته شد. این کلیسای مسیحی، یکی از زیباترین کلیساهای کشور با رعایت جزئیات معماری ایرانی است. سقف نمازگاه، طاق ضربی آجری است و به جای دریچه در همه جا پنجرههای رنگارنگ با نقشههای مهندسی ریز و بسیار ظریف، به کار رفتهاست. چنین در و پنجرههایی در خانههای قدیمی شیراز مشاهده میشود. ساخت این کلیسا در سال ۱۳۱۷ پایان یافت. بانی و نخستین کشیش این کلیسا «رالف نارمن شارپ» دانشمند و خاورشناس شهیر انگلیسی است.
گفته میشود که کلیسای شمعون غیور، در جوار بیمارستانی ساخته شد که پیش از پیروزی انقلاب آن را مرسلین مینامیدند و بعد به مسلمین تغییر نام داد و اکنون هم به لحاظ کمی و کیفی گسترش یافته است. آن کلیسا، مرکزی دینی برای کارکنان خارجی بیمارستان بود، مکانی دینی با معماری شرقی. این کلیسا گنبد بزرگی دارد و روی گنبد هم یک صلیب نصب شده؛ محوطه آن مملو از درختانی است که به واسطه قد بلندشان، نشان از وجود باغی در این محدوده دارد.
باغ مینو
محوطه و باغ مینو مربوط به دوره پهلوی در جوار گذر ادیان شیراز، ضلع غربی خیابان خیام واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۷۸۲ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کنیسه ربیعزاده
کنیسه ربیعزاده وابسته به انجمن یهودیان در میانه این گذر قرار دارد و دقیقا پس از کتابفروشی کیوان واقع شده است. این کنیسه معروفترین و اصلیترین کنیسه یهودیان شیراز به شمار میرود. ساختمان کنیسه دو طبقه است که طبقه نخست آن محل برگزاری آیینهای یهودی است.
کنار این کنیسه انجمن خیریه کلیمیان شیراز است. مکانی که مرکز فعالیتهای مختلف جمعی یهودیان ساکن شهرراز به شمار میرود؛ گروهی که براساس نوشتههای تاریخی، حدود ۲۰۰ سال قبل حدود ۱۵ درصد جمعیت این شهر را تشکیل میدادند. پیروان یکی از آئینهای ابراهیمی که شیرازیها آنان را جود(جهود) مینامند، واژهای نزدیک به کلمه «جوو» که در اکثر زبانهای اروپایی به معنی یهود است.
آتشکده زرتشتیان
آتشکده زرتشتیان شیراز آتشکدهای وابسته به انجمن زرتشتیان شیراز واقع در ابتدای کوچه نوبهار (گذر ادیان) است که در باغی موسوم به باغ وقفی «آدریان» در کنار پذیرشگاه، همایشگاه، سالن کنفرانس و کتابخانه واقع شدهاست. باغ وقفی آدریان در سال ۱۲۸۶ خورشیدی توسط ۲۱ زرتشتی خریداری شد. در آغاز یک ساختمان در میان باغ قرار داشت و از سال ۱۳۴۳ خورشیدی ساختمانهایی همچون پذیرشگاه (اتاق اسکان مسافران) و آتشکده به این باغ افزوده شد. ساختن جایگاه آتش یا آدریان این باغ از سال ۱۳۴۴ آغاز شد و تا سال ۱۳۴۷ ادامه داشت.
مسجد خیرات
نام مسجد خیرات و چهارراهی که در ابتدای خیابان خیام از سمت زند، به همین نام شهره است را گویا از قناتی گرفتهاند که آب آن مختص خیرات بوده است.
حسین نیکوپور