شیراز تحلیل – ناکارآمدی در خواندن و نوشتن و مهارت‌های زبانی، ناآشنا بودن با مفاخر و بزرگان ادبیات کشور و رواج به‌کارگیری افراطی کلمات غیرفارسی در تعاملات نسل جدید چالش‌هایی هستند که زنگ خطر افول مهارت‌های کلامی و زبان فارسی را به صدا درآورده است.
چالشی که استادان و بزرگان حوزه ادبیات را به واکنش واداشته است و واکاوی آن، موضوع را به نظام و تعلیم و مدارس به عنوان بستر اصلی آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان کشانده است.
در همین خصوص اسماعیل امینی استاد دانشگاه و منتقد ادبی به خبرنگار تسنیم گفت: متاسفانه شاهد آن هستیم که دانش‌آموزان بعد از ورود به دانشگاه به عنوان دانشجو و حتی با دارا بودن رتبه‌های برتر در کنکور در زبان و ادبیات فارسی، در خواندن و نوشتن آن هم نه متون سنگین ادبی بلکه در متون عادی زبان معیار مشکل دارند.
وی به ریشه‌یابی این مشکل پرداخت و اظهار کرد: علت این شرایط چند مورد است؛ اول آنکه زبان فارسی برای کسی اهمیتی ندارد و آن را مهم نمی‌داند. در واقع تصور بر آن است که آموختن زبان فارسی به دلیل آنکه زبان رسمی کشورمان محسوب می‌شود، نیاز به مدرسه و یاد گرفتن ندارد.
این استاد ادبیات فارسی بیان کرد: برخی تصور می‌کنند که اختصاص اعتبار و بودجه به آموزش و پرورش هزینه کردن است و شاهد آن هستیم که برخی مدارس را به بهانه نبود معلم و با هدف صرفه اقتصادی منحل می‌کنند؛ در نتیجه کلاس‌های درسی با تراکم دانش‌آموزی بیشتر داریم و این در حالی صورت می‌گیرد که جوان تحصیل‌کرده متخصص برای تدریس وجود دارد.
وی ادامه داد: در مواردی شاهد آن هستیم که افرادی بدون تخصص ادبیات، این درس را در مدارس تدریس می‌کنند و این روند باعث می‌شود که زحمت معلمان متخصص کمرنگ شود؛ به بیانی دیگر این تصور وجود دارد که تدریس ادبیات علم نیست و هرکسی می‌تواند آن را تدریس کند.
کتاب‌های تست و کمک درسی فرصت نوشتن را از دانش‌آموزان گرفت
امینی تصریح کرد: متاسفانه نوشتن را از مدرسه حذف کردند و دانش‌آموزان در طول ١٢ سال تحصیل به جز مشق و مسائل ریاضی مطلب اضافه‌تری نمی‌نویسند، یعنی فکر دانش‌آموزان روی کاغذ پیاده‌سازی نمی‌شود و علت این موضوع هم کتاب‌های آماده تست و… است.
امینی درباره راهکار رفع این معضل تصریح کرد: برنامه‌های جانبی برای تقویت مهارت‌های زبانی مانند مسابقه کتابخوانی، جلسات ادبی، دوره‌های نوشتن و اردوهای ادبی و … کمرنگ شده است که باید احیا شود؛ از سوی دیگر هم بخشی از راه حل رفع این معضل در دست رسانه‌هاست که برنامه‌هایی برای خانواده و کودکان و نوجوانان تهیه کرده و به اهمیت ادبیات بپردازند.
وی اضافه کرد: علم فقط دروس ریاضی و تجربی نیست. اگر زبان مادری بلد نباشیم در خواندن همین متون و نوشتن همچنین در منطق و استدلال به مشکل بر خواهیم خورد؛ علاوه بر آن باید فرهنگی ترویج شود که خانواده مانع کتابخوانی و نوشتن آزاد بچه‌ها نشود هرچند که در شرایط کنونی التهاب آزمون مدارس خاص و کنکور این شور و شوق را از دانش‌آموزان گرفته است.
این منتقد ادبی معضل تضعیف ادبیات را متوجه دانشجویان و نظام آموزش عالی هم دانست و بیان کرد: موضوعی که در دانشگاه هم داریم این است که مطالعه آزاد را جزو تعلیم و تربیت نمی‌دانند؛ دانشجویان دنبال آن هستند که کتاب و جزوه‌ای مختصر را فقط مطالعه کنند؛ کنجکاوی در میان آنها وجود ندارد که کتاب‌های دیگری را بخوانند.
وی با اشاره به اینکه زبان فارسی بسیار مهم‌تر از یک روش ارتباطی در دسترس روزانه است، گفت: تکیه‌گاه فرهنگ ما زبان فارسی است و در این مورد باید کتاب‌های متنوع در دسترس کودکان و نوجوانان قرار گیرد.
