شیرازتحلیل‌ـ قلعه SPR نی‌ریز که به سبب یادآوری رویداد تاریخی جنگ جهانی اول، در سال ۱۳۷۹ باعنوان اثری میراثی به ثبت ملی رسیده، زمانی تحت مالکیت آموزش و پرورش و مدتی به چراگاه گوسفندان بدل شده بود. این قلعه، تاکنون ناشناخته مانده و استان و شهرستان از ظرفیت‌های تاریخی آن طرفی نبرده است.
آن هنگام که آتش جنگ جهانی اول بخش‌های وسیعی از دنیا را فرا گرفته بود؛ حکومت ایران به دست احمدشاه، آخرین حکمران سلسله قاجار رسید و دولت مشروطه در کشور، ضعیف‌ترین دوران خود را می‌گذراند؛ در این میان، به‌رغم اعلام بی‌طرفی ایران، نیروهای درگیر در این جنگ از شمال و جنوب وارد کشور شدند. همان تجاوز شومی که قحطی بزرگ بین سال‌های ۱۲۹۵ تا ۱۲۹۷ را رقم زد و به مرگ بیش از ۹ میلیون ایرانی انجامید.
در سال‌های پس از این جنگ، مقاومت‌های مردم ایران در برابر نیروهای اشغال‌گر همواره مورد توجه بوده و نام‌هایی از دیار فارس نیز در این میان چشم‌نوازی کرده است؛ دلاورانی همچون ناصر دیوان کازرونی و آیت الله سید عبدالحسین لاری.
از آنچه کم‌و‌بیش در کتاب‌ها و فیلم‌ها و سریال‌ها منتشر شده که بگذریم دوران جنگ جهانی اول آثاری فیزیکی نیز در ایرانِ بی‌طرف بر جای گذاشته است.
در همین نزدیکی، در همسایگی شیراز، اثری از آن دوران وجود دارد که شاید کمتر نامی از آن در میان بوده و به آن پرداخته شده باشد.
قلعه SPR یکی از برجای مانده‌های جنگ جهانی اول است. این قلعه که پایگاه پلیس جنوب در جنگ بوده در شهرستان نی‌ریز واقع شده است.
این مکان به سبب یادآوری رویداد تاریخی جنگ جهانی اول، در سال ۱۳۷۹ باعنوان اثری میراثی به ثبت ملی رسیده است.
یکی از اهالی نی‌ریز که درباره وضعیت این بنای میراثی بسیار نگران بود، به شیرازتحلیل از رهاشدگی، سکوت و مغفول‌ماندن ظرفیت این بنای تاریخی سخن گفت. نرگس مَنشی عنوان کرده بود که این قلعه از زمان کودکی‌اش مکانی متروک بوده و گاه جایگاه چرا و نگهداری احشام شده، حفاظ ندارد و با آنکه ثبت ملی است، حدود آن مشخص نیست.
او تاکید کرده بود که حفظ این بنا و معرفی آن نیازمند توجه بیشتر و حفاظت و حراست از آن است.
در همین راستا، حمیدرضا هادی، مدیر میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری نی‌ریز، در گفت‌و‌گو با شیرازتحلیل، به نگرانی‌های این شهروند پاسخ داد و ضمن تایید آن‌ها گفت: درباره این بنا در سال‌های گذشته بی‌مهری‌های بسیار صورت گرفته و حتی زمانی محل نگهداری دام بوده و اندک‌اندک رو به تخریب رفته است.
او ادامه داد: اداره میراث فرهنگی نی‌ریز برای پیشگیری از ویرانی این بنای تاریخی و میراثی، حریم آن را مشخص و به شهرداری ابلاغ کرده است تا امکان اجرای طراحی احیا و مرمت آن وجود داشته باشد.
به گفته مدیر میراث فرهنگی نی‌ریز یکی از شاخصه‌های لازم برای ثبت ملی یک اثر این است که بیانگر رویدادی تاریخی در منطقه باشد؛ بنابراین قلعهSPR که در بحبوحه جنگ جهانی اول محل استقرار نیروهای نظامی این جنگ بوده باید به‌منزله اثری تاریخی حراست شود.
او با اشاره به اینکه پس از زدودن کاربری‌های غیر مرتبط و حفظ و تعیین حریم قلعه از نظر بصری و ساخت‌و‌ساز، اقداماتی برای احیای آن انجام شده، عنوان کرد که در سال ۱۳۹۸ بر اساس تفاهم‌نامه‌ای میان میراث فرهنگی و شهرداری نی‌ریز، دیوار و برج‌های قلعه مرمت و بازسازی شده است.
به گفته او، سازمان میراث فرهنگی طراحی داخلی و پیرامونی این اثر میراثی را تهیه و شهرداری نیز در حال حاضر بخش عمده‌ای از طراحی اطراف قلعه را با ایجاد سنگ فرش، آبنما و فضای سبز اجرایی کرده که قرار بود همزمان با دهه فجر بهره‌برداری شود؛ اما به دلیل تکمیل نبودن فضای سبز در محوطه به تعویق افتاده است.
هادی معتقد است قلعه SPR در منطقه بسیار خوبی از شهر واقع شده و مالکیت آن نیز در سال ۱۳۳۳ به آموزش و پرورش واگذار شده بوده که پس از ثبت ملی آن، از تغییر و تخریب آن جلوگیری شد.
وی همچنین نوید داد که شهروندان نی‌ریزی می‌توانند منتظر اتفاقات خوبی در این باره باشند زیرا برنامه‌هایی برای احیای فضای داخلی قلعه در دست اجراست.
