شیراز تحلیل – به گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ۱۵۰ قلم دارو دچار کمبود هستیم که این موضوع کشوری است، معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی نیز از تداوم این شرایط را تا دو سه ماه آینده خبر داد و گفت از اواخر تابستان شرایط بهتر میشود.
به گزارش شیراز تحلیل به نقل از خبرگزاری فارس،کمبود دارو این روزها وارد موج جدیدی شده است، اواخر تابستان سال گذشته با کمیاب شدن برخی اقلام دارویی همراه بود، موضوعی که به تغییرات گسترده در سازمان غذا و دارو انجامید.
گرچه تغییرات مدیریتی برای مدتی مشکلات کمبود دارو را مهار کرد اما این درمان موقتی بود و از اواخر سال گذشته هشدارها در مورد کمیاب شدن مجدد دارو به صدا درآمد. موضوعی که اکنون خود را در اقلام مختلف دارویی، از داروهای بیماران خاص گرفته تا داروهای مصرف عمومی خود را نشان می‌دهد.
داروهای مصرف عمومی وجود ندارد، بیشترین کمبود سرم تزریقی است
مدیر و مسئول فنی داروخانه یکی از درمانگاه های مرجع و پر رفت و آمد شیراز در گفتگو با فارس با بیان اینکه بسیاری از داروها کسری است، افزود: سفالکسین، آمپول کتورولاک، آمپول اندان سترون، آمپول بتامتازون ساده و ال آ، آمپول متیل پردنیزولون، اینها همه آمپول هایی است که یا یک جعبه، دو جعبه به ما می دهند یا اصلا نمی دهند.
وی ادامه داد: کپسول آموکسی کلاو ۳۲۵ که برای بیماری های سرماخوردگی و عفونت سینوس استفاده میشود، نیست، مثلاً یک شرکت می گوید 10 جعبه آن هم بصورت نقدی موجود است، این ده جعبه، ما ده نسخه اول را بزنیم تمام میشود.
وی تصریح کرد: ما سال گذشته چندبار به دانشگاه علوم پزشکی مراجعه کردیم اما نتیجه نداد، چندبار نامه نگاری کردیم اما بی‌فایده بود. پیگیری های سبب می شود مثلا یک دفعه بیست کارتن به ما بدهند و تمام که برای کمتر از یک هفته می شود.
این داروساز ادامه داد: خیلی از داروها کسری دارد ولی ما که در درمانگاه هستیم بیشتر تزریقی کم داریم. بیشترین دارویی که کبود داریم سرم تزریقی است. قندی، نمکی، رینگر و… هرچه باشد همه لازم است.
شرکتهای دارویی سبد فروشی میکنند، اما کار ما راه می افتد
وی افزود: من بخشی از داروها را به سختی و نقد خریداری کرده ام. بسیاری از شرکت ها سبد فروشی می کنند. می گویند اگر سرم یا آمپول می خواهید، باید چند قلم داروی دیگر هم که خودشان تعیین کرده اند کنارش بخرید. داروهایی که ما به آنها نیاز نداریم و بالاجبار خریداری می کنیم. این داروها بدون مصرف هستند، در انبار می مانند و ما معدوم می کنیم. این اتفاق تخلف است اما عملا کار ما را راه می اندازد. گرچه نقد می فروشد و سبد فروشی می کند اما همین که کار راه می اندازد ما راضی هستیم.
این پزشک داروساز تصریح کرد: من از نظر مالی هم تا یک اندازه قدرت خرید نقدی دارم. ما داروها را نقد می گیریم، اما بیمه‌ای می فروشیم. یا دارو را چکی می گیریم، دو تا سه ماهه تسویه باید کنیم. در حالی که مثلا بیمه دی بیش از پنج ماه طول می کشد که پول پرداخت کند. تأمین اجتماعی فقط 35 درصد اسفند را داده است. توان داروخانه پایین می آید و به زودی با مشکل روبرو می شویم.
این پزشک داروساز اعلام کرد: از 16 فروردین با مشکلات روبرو شدیم و کمبود شدید داریم. دانشگاه کلید توزیع دارد که به کجا چقدر بدهند. ما شایعات زیادی درباره انبوه سرم در برخی بیمارستان ها شنیده ایم که مازاد مصرف دارند. بنظرم بیمارستان باید پایش شوند.
این کمبود داروست که سبب ایجاد کلید توزیع می شود
محمد منفرد، رئیس انجمن داروسازان فارس نیز در گفتگو با خبرگزاری فارس کمبود دارو را سخت توصیف کرد و گفت: تمام وقت ما صرف پیدا کردن دارو میشود. الان چندین ماهه این کمبودها وجود دارد. تعداد اقلامی که ما کمبود داریم سه رقمی است.
وی افزود: داروهایی که توزیع می شود کلید توزیع دارد و این یعنی بسیار محدود است. اما این کمبود داروست که سبب ایجاد کلید توزیع می شود.
به گفته منفرد کلید توزیع برای ایجاد عدالت در توزیع است، یکسری داروخانه با عنوان داروخانه منتخب نشان دار شده اند و دارو در اختیار انها قرار میگیرد. اما وقتی دارو کمبود است فقط یک تعداد مریض به آن دسترسی پیدا می کنند و اکثریت از آن محرومند.
رئیس انجمن داروسازان فارس افزود: الان هر بیمار که به داروخانه مراجعه می کند غیرممکن است همه داروهای مورد نیازش را پیدا کنند، این بحران دارویی سابقه نداشته است.
تا دو سه ماه آینده کمبود ادامه دارد
محمدجواد راعی، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم در گفتگو با فارس در توضیح شرایط کنونی دارو گفت: کمبود دارو برمی‌گردد به تخصیص ارز و واردات ماده اولیه دارو یا محصول نهایی. یک مقدار هم به شرکت های وارد کننده بر می‌گردد که مواد اولیه را در اختیار تولید کننده به موقع قرار نمی دهند و زمان بر می شود.
وی با تأکید بر اینکه الان نسبت به قبل شرایط بهتر شده، تصریح کرد: در صحبتهایی که با رئیس سازمان غذا و دارو داشتیم، به هر حال ممکن است با وجود ثبت سفارش هایی که داشته اند، چه در حوزه مواد اولیه و چه محصول نهایی تا یکی دو ماه آینده که اقلام دارویی ترخیص شوند، در حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ قلم دارو همچنان کمبود داشته باشیم اما در انتهای تابستان شرایط بهتر می شود.
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی شیراز در پاسخ به این پرسش که تا کی این روند کمبود دارو که به شکل یک موج ایجاد می شود و فروکش می کند تا موج بعدی، ادامه خواهد داشت، گفت: استان ها هیچ گونه تفویضی ندارند که نقشی داشته باشند در کمبودهای دارویی؛ تولیدات توسط سازمان غذا و دارو کنترل میشود، چه وارداتی چه تولید داخل، که البته همان تولید داخل هم مواد اولیه وارداتی است و از طرفی هر استان سهمیه مشخص دارد که به ما تعلق میگیرد.
راعی گفت: در تمام کشور این کمبود وجود دارد، استان فارس به دلیل اینکه از استان های مجاور هم بیماران مراجعه می کنند و سهمیه های دارویی خود را اینجا تهیه می کنند، کمبود بیشتر خود را نشان می دهد.
وی در پاسخ به علت کمبود سرم گفت: ظرفیت تولید سرم در کشور متناسب با مصرف ماهانه سرم در کل جهان است،اما مصرف سرم در ایران دو برابر جهانی است.
به گفته راعی در یکی دو ماه گذشته نزدیک به ۲۱ تا ۲۲ میلیون سرم توزیع شده است اما همچنان میزان گرایش به سرم و تجویز آن بالاست و هرچه هم تولید شود تا این موضوع فرهنگ‌سازی نشود کمبود دیده می شود ناچار سازمان غذا و دارو برای جبران کمبود به واردات روی آورد.
وی در واکنش به این موضوع که سرم داروی بدون نسخه نیست و پزشک تجویز میکند، گفت: بیشتر در سطح درمانگاه ها این اتفاق می افتد و خیلی از موارد هم با درخواست خود مردم انجام میشود که برای یک سرماخوردگی ساده یا ضعف عمومی تقاضای سرم میشود و این باعث شده مصرف سرم در بخش سرپایی درمانگاهی بالاتر رود.
مصرف سرم در ایران ۳ برابر نُرم جهانی
سید وحید حسینی، رییس دانشگاه علوم پزشکی شیراز در تشریح شرایط کنونی دارو در استان به خبرنگار خبرگزاری فارس گفت: متأسفانه میزان مصرف دارو و سرم در کشور منطقی نیست و این یک امر فرهنگی است. یعنی آنتی بیوتیک، داروی بیهوشی، سرم و… خیلی بیشتر از نُرم جهانی استفاده می شود این امر هم از طرف مردم درخواست می شود.
وی ادامه داد: برای سرم، ما 85 میلیون نفر جمعیت داریم، قاعدتا باید مصرف ماهانه سرم ما 8.5 میلیون بطری باشد، و ما در اوج کرونا (موج پنجم) میزان مصرفمان ۱۵ میلیون بطری در ماه بود که گرچه زیاد بود اما تامین می شد میزان تولید ما در یک ماه در کشور ۱۲ میلیون بطری بود که دولت این را به حدود ۲۰ میلیون رساند ولی مصرف الان ما در ماه ۲۲ میلیون بطری است یعنی تقریباً نزدیک به ۳ برابر نُرم جهانی.
حسینی گفت: برای هر بیماری با دلیل بدون دلیل مردم تقاضای سرم می کنند و متاسفانه پزشک هم تجویز می کند و ما مجبوریم تامین کنیم دولت تا چقدر می تواند بخرد یا کارخانه بسازد تا تولید شود؟
به گفته وی این مسئله‌ای است که در آنتی بیوتیک در کورتون ها، استیروئید، داروهای بیهوشی برای عملهای زیبایی نیز وجود دارد و بیش از همه دنیا ما در حال مصرف هستیم که باعث کمبود میشود.
کمیته رصد تجویز سرم تشکیل شده است
وی در واکنش به این پرسش که سرم داروی تجویزی است و یک سر این چالش پزشکان هستند، گفت: ما یک کمیته تشکیل داده ایم با حضور معاونت درمان، معاونت دارو، مسئولین شبکه ها، داروساز ها و نمایندگان بیمه که در حال رصد هستیم.
حسینی گفت: ابتدا کلاس های آموزشی به صورت حضوری و آنلاین گذاشتیم، بعد رصد کردیم؛ از پزشکانی که بیش از حد سرم تجویز می کند خواهش کردیم آمدند، توضیح دادیم، و بیشتر آنها قانع شدند.
با تجویز کنندگان بیش از حد سرم برخورد میشود
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز افزود: افرادی که قانع نشدند و بیش از اندازه کورتون و سرم تجویز میکنند معدود هستند ولی متاسفانه قابل توجه! ما با این افراد برخورد کرده‌ایم و برخورد می کنیم.
وی افزود: حوزه پزشکی حوزه ای است که ملاحظات خاص خودش را دارد و باید مراقب باشیم مردم آسیب نبینند. هزینه و گرفتاری های زیادی که داریم و تحمل هایی که می کنیم به خاطر این است که یک طرفش سلامت مردم است. همان تجویز کورتون، آنتی بیوتیک و سرم اضافی علاوه بر دردسر های اجرایی و هزینه های کمبود، سلامت بیمار هم در خطر می اندازد. مثلاً کورتون ایمنی بدن را کم میکند. آنتی بیوتیک مقاومت بدن را زیاد می کند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز بیان کرد: دارو، سرم و تجهیزات جزء مقررات کشوری است که همه را باید به صورت مرکزی سازمان غذا و دارو بخرد. اینگونه نیست که دانشگاه یا به بیمارستانی بتواند رأسا دارو بخرد و وارد کند.
حسینی تصریح کرد: حتی ما در دوره ای به این فکر افتادیم که با اجازه استاندار و شورای تامین از طریق کانالهای ارتباطی که داشتیم با بیمارستان ایرانیان در دبی، از آنجا سرم وارد کنیم ولی خوشبختانه تامین شد و البته ما هم مجوز نداشتیم.
وی در خصوص صنعت داروسازی در استان فارس گفت: در کشور شش کارخانه سرم سازی وجود دارد که یک کارخانه در استان فارس قرار دارد و الان به ما کمک میکند. از طرف دیگر کارخانه داروسازی دیگری با تلاش دوستان داروساز در استان ایجاد شده که عموماً قطره چشمی تولید می کند که بسیار مورد نیاز کشور و استان است اما همین مسئله قیمت گذاری و مجوز دادن ها باعث شده بود با وجود این که انبارهایش پر بود نمی توانست آن را آزاد کند که خوشبختانه اخیراً مشکل برطرف شد و محصولات آزاد شدند و ما که قطره چشم خیلی مشکل داشتیم قسمت عمده اش برطرف شد فقط یک نمونه است زایلومول که نمی تواند تولید کند و ما هنوز کمبود داریم.
کمبود 150 قلم دارو
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز اعلام کرد: در کل ما از ۴۲۰۰ قلم دارو ۱۵۰ قلم کمبود داریم و این مسئله کشوری است. سهمیه ما هم بر اساس جمعیت استان مشخص میشود که این هم معضل دیگر ما است. ما 5.8 درصد جمعیت استان را داریم اما چیزی که در حال مصرف هستیم ۱۰ درصد است. علتش هم مراجعه بیمار از همه ایران به ویژه جنوب است.
حسینی ادامه داد: سهمیه استان های دیگر را به همان استان تعلق میگیرد و به همین دلیل خیلی وقت ها آنها مازاد دارند و ما ورود کردیم با حمایت شخص وزیر و رئیس سازمان غذا و دارو، مازاد استان های دیگر را ما می گیریم.
روزانه رصد انجام می شود
وی در پاسخ به این پرسش که آیا بیمارستان ها با انباشت سرم و دارو روبرو هستند؟ و آیا پایش انجام می شود، گفت: رصد ها روزانه انجام میشود. ما به صورت سیال کار میکنیم و اولویت بندی کرده ایم.
بیمارستانهایی که مریض اورژانس می گیرند، بیمارستان های جنرال، بیمارستان های اصلی شهرستان ها و قطب ها در اولویت هستند، بعد بیمارستان بیمارستانهای دوم، بعد از آن درمانگاه های دولتی و خصوصی و در انتها به داروخانه داده میشود. آنچه مردم حس می کنند، کمبود دارو در بیمارستان و اورژانس نیست، بلکه در داروخانه خانه هاست که در حلقه آخر قرار دارند.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز در خصوص علت شکل گیری بازار سیاه گفت: بازار سیاه از محل واردات شکل گرفته، اینجور نیست که از سیستم توزیع ما خارج شده باشد. ما حتی جزئی ترین موارد که مثلا در یک شهرستان کوچک یک کارتن سرم اضافه باشد و نشت کند، جلوی آن را گرفته ایم.
جای خالی پیگیری و رایزنی/ فلسفه معاونت غذا و دارو فقط توزیع نیست
به گزارش فارس، علیرغم تمام توجیهات، همه چالش دارو در فارس را نمی توان ناشی از کمبود سراسری دارو در سطح کشور دانست، فلسفه وجود معاونت غذا و دارو در دانشگاه علوم پزشکی اقدام برای ساماندهی شرایط و چاره اندیشی جهت جبران کمبودهاست نه دست روی دست گذاشتن و نشستن به امید رسیدن و تخصیص سهمیه.
بخش زیادی از چالش های دارو با پیگیری از طریق شرکتهای پخش و مذاکره و رایزنی با سازمان غذا و دارو اگر صددرصد قابل حل نباشد، قابل بهبود است.
بحث تامین دارو امری نیست که با نشستن و دست روی دست گذاشتن به انتظار رسیدن سهمیه کشوری قابل انجام باشد، گاه قلم به قلم داروها نیاز به پیگیری و ارتباطات مداوم با مسئولان بالادستی و شرکت های دارویی دارد.
بررسی های فارس نشان می‌دهد درصورت اعلام نیاز و کمبود دارو به سازمان غذا و دارو این امکان که مجوز واردات دارو به استان ها داده شود وجود دارد. بازخوردهای کمبود دارو به سازمان سبب می شود مجوز واردات فوریتی داده شود.
این تعاملات دو طرفه است و فلسفه وجود معاونت‌ها نقش آفرینی در این موارد است.
