نارنجستان قوام از نگاهی دیگر

شیرازتحلیل – گشت و گذار در بافت تاریخی شیراز

نارنجستان قوام و خانه‌ی زینت الملک دو عمارت قدیمی شیراز و میراث خاندان بانفوذ قوام الملک هستند. نسب خاندان قوام به حاج‌ابراهیم خان کلانتر وزیر کریم‌خان زند می‌رسد که پس از سقوط زندیه و روی کار آمدن قاجاریه به دلایلی مغضوب فتحعلی‌شاه قاجار می‌شود و شاه فرمان به قتل وی و تمام خاندانش می‌دهد. از کل خانواده‌ی او تنها پسری به نام علی‌اکبر به دلیل بیماری سل در آن زمان، کشته نمی‌شود و سال‌های بعد در سفر فتحعلی‌شاه به شیراز، خود را به او معرفی می‌کند و شاه که تا حدودی از کرده‌ی خود پشیمان بوده، از او دلجویی می‌کند و به او لقب قوام‌الملک می‌دهد و ولایت شیراز را بدو می‌سپارد.

بنای عمارت نارنجستان یا خانه‌ی قوام در طول چند نسل از این خاندان پی‌ریزی و تکمیل شده و آخرین ساکن آن ابراهیم خان قوام الملک پنجم بوده است. عمارت اصلی در قسمت جلو دارای درهای ارسی با شیشه‌های رنگی است. هلالی بین دو ایوان دو ستونی و شاه‌نشین هم شیشه‌های رنگی بسیار زیبایی دارد. این شیشه‌ها در دوره قاجاریه از اروپا به ایران آورده شده‌است. درهای عمارت از چوب گردو است. خاتم‌کاری به سبک هندی منبت‌کاری شده و در آن صدف‌هایی به کار رفته که در آن زمان از خلیج‌فارس آورده‌اند.

خانه‌ی زینت‌الملک که بخشی از خانه‌ی قوام بوده و بعدها از آن جدا شده، محل سکونت زینت الموک قوامی (دختر قوام الملک چهارم) است.

این خانه همانند بناهای دیگر این دوران، برگرفته از معماری مدرن قاجاری است. در بعضی از تاق‌های آن تصاویری از زنان دیده می‌شود که حاکی از معماری تأثیر پذیرفته این عصر از معماری اروپایی است. تمام قسمت‌های خانه به یکدیگر راه دارد که از مزیت‌های خانه‌های قدیمی به شمار می‌رود.

گزارش از شیوا متحد