متولیان صمت سرانجام از آمار تولید کالاهای منتخب صنعتی ۱۴۰۰ رونمایی کردند. آمارهای ۳۹کالای منتخب از سه بخش صنعت، معدن و پتروشیمی نشان می‌دهد ۲۱کالا رشد تولید داشته، اما ۱۸ کالا هم وجود دارند که سال ۱۴۰۰ را با افت تولید به پایان رسانده‌‌اند. شواهد موجود نشان می‌دهد از بین صنایع اصلی، سه‌صنعت فولاد، خودرو و سیمان در سال ۱۴۰۰ با افت تولید روبه رو شدند. صنعت لوازم خانگی نیز تنها بخش بزرگ صنعت است که سال را با رشد بالاتر از ۱۰درصد به پایان برده است.
تولید مس در سال ۱۴۰۰ صعودی بوده و شرایط تولید آلومینیوم هم مناسب بوده است. بخش پتروشیمی با وجود رشد، وضعیتی مشابه سال ۱۳۹۹ را تجربه نکرده است. در بین همه کالاهای منتخب صنعتی، بدترین افت تولید در سال ۱۴۰۰ مربوط به الیاف‌اکریلیک، سموم، پودر شوینده و الکتروموتور بوده است. از آن سو برندگان سال نیز ترکیب مشخصی دارند. بیشترین رشد در این سال به پنج‌کالای کامیون، کامیونت و کشنده، اتوبوس، مینی‌‌بوس و ون، چرم، روغن نباتی و شمش آلومینیوم مربوط است. نکته جالب وضعیت بخش معدن بوده که با رشد چشمگیر قیمت مواد اولیه معدنی و فلزات اساسی در بازار جهانی، اغلب در ایران با کاهش تولید روبه‌رو شدهاند.
در کنار مرور وضعیت تولید در سال۱۴۰۰، دیدن تصویر تولید صنعتی در اسفندماه نیز جالب توجه است. مرور ارقام تولید در بخش‌های مختلف صنعت نشان می‌دهد همانند آنچه در گزارش شاخص تولیدات بورسی یا شامخ صنعت در اسفند ۱۴۰۰ عنوان شده بود، تولید در اسفند ۱۴۰۰ اندکی رونق گرفته است. صنعت خودرو البته در این ماه یکی از بدترین عملکردهای ماهانه را تجربه کرده است. در مقایسه با بهمن ۱۴۰۰در اسفندماه از ۳۹کالای منتخب صنعتی، معدنی و پتروشیمی تعداد ۲۲ کالا رشد مثبت و ۱۶ کالا رشد منفی داشتند و یک کالا بدون تغییر بوده است. سطح تولید کاشی و سرامیک نیز در آمار ارائه‌شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام نشده است. داده‌های معاونت هماهنگی و محیط کسب و کار صمت نشان می‌دهد در این ماه پنج کالای «کامیون، کامیونت و کشنده»، «اتوبوس، مینی‌‌بوس و ون»، «سیمان»، «فولاد» و «چینی بهداشتی» بیشترین رشد تولید را تجربه کردهاند. از آن سو پنج‌کالای «ظروف شیشه‌‌ای»، «چرم»، «ظروف چینی»، «خودروی سواری» و «فیبر» بیشترین افت تولید را در اسفند ۱۴۰۰ تجربه کردهاند. به جز تولید خودروی سواری که در اسفند به کمترین مقدار خود در کل سال ۱۴۰۰ رسیده، تولید در صنعت لوازم خانگی هم چندان بالا نبوده است. از آن سو وضعیت بخش معدن نیز در ارقام مختلف نوسان داشته و برخی رشد بالا و برخی افت چشمگیر داشته‌‌اند.
از آنجا که روند رشد بخش صنعت در سه فصل نخست سال ۱۴۰۰ پیوسته نزولی بوده، به نظر می‌‌رسد با توجه به وضعیتی که در گزارش کالاهای منتخب صنعتی گزارش شده، باید منتظر کاهش دوباره رشد بخش صنعت یا قرارگیری آن در محدوده کمتر از ۳درصد باشیم. روندی که به نظر نمی‌‌رسد با نیاز کشور به افزایش تولید و ایجاد اشتغال چندان همسو باشد. با وجود مشکلات متعدد تولید که در گزارش‌های رسمی و اعلان‌‌های رسانهای صنعتگران پیوسته بازگو می‌شود، به نظر می‌‌رسد فشارهای تورم، موانع ناشی از تحریم و مصائب مداخلات دولتی در اقتصاد و صنعت بزرگ‌ترین دلایلی باشد که با شکل دادن فضایی پرابهام، بر سرمایه‌‌گذاری و امکان‌‌پذیری رشدهای بالا در بخش صنعت اثر سوء گذاشته است. سوال مهمی که این میان لازم است پرسیده شود، چرایی عدم تغییر مسیر بخش تولید است. نحوه خروج از وضعیت کنونی و رسیدن به نرخ‌‌های دورقمی رشد در بخش صنعت مشخص است. موضوعی که در زمره اهداف ۱۴۰۱ وزارتخانه نیز قرار دارد. اما سوال این است که آیا در سال ۱۴۰۱ مسیر تولید تغییر خواهد کرد؟ آیا سرانجام تهیه و اجرای یک سیاست صنعتی به عنوان راهبرد ملی تولید در دستور کار دولت و نهادهای فرادستی قرار خواهد گرفت؟ آیا رفع محدودیت‌‌های صنعت یا رفع انحصار از اقتصاد ایران، در صدر اقدامات سیاستگذار قرار خواهد گرفت؟ آیا اقتصاد و تولید صنعتی به اولویت کشور تبدیل خواهند شد؟ پاسخ این سوالات تا پایان سال مشخص خواهد شد. / شیراز تحلیل
در اسفند بر بخش تولید چه گذشت؟
حاصل کار بخش صنعت در آخرین ماه از سال ۱۴۰۰ به‌طور شفاف اعلام شده است. در بین ۳۹کالای منتخب صنعتی که در آخرین گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت سطح تولید آنها اعلام شده، در مقایسه با بهمن ۱۴۰۰ تعداد ۲۲کالا با رشد تولید، یک کالا بدون تغییر و ۱۶ کالا با افت تولید روبه‌رو شدهاند. در بین کالاهای دارای رشد مثبت، حضور سیمان، فولاد خام و پتروشیمی کمک خواهد کرد تا ترازو به نفع رشد مثبت بخش صنعت تغییر کند. البته در این ماه تولید برخی از اقلام صنعت لوازم خانگی، مقاطع و محصولات فولادی، خودروی‌سواری و شمش آلومینیوم نزولی بوده است. در صنعت خودرو و نیرومحرکه، ۶محصول مختلف تولید می‌شود که سه محصول رشد منفی و سه محصول رشد مثبت داشته‌‌اند. سقوط میزان تولید خودروی سواری به محدوده ۵۲هزار و ۷۰۰دستگاه در اسفند۱۴۰۰ نشانه شرایط نامناسب تولید در این بخش است. در بخش وانت، تولید در این ماه با اندکی کاهش به ۶هزار و ۴۴۵دستگاه رسیده است. این صنعت در دو رده «کامیون، کامیونت و کشنده» و «اتوبوس، مینی‌‌بوس و ون» هم به ترتیب در این ماه ۵۱۱ و ۳۱۵۷ دستگاه تولید داشته است.۴۵ دستگاه کمباین و ۲۰۷۶دستگاه تراکتور بخش دیگری از عملکرد این صنعت در اسفند۱۴۰۰بوده که در مقایسه با بهمن ۱۴۰۰، کمباین رشد منفی و تراکتور رشد مثبت را تجربه کرده است.
محصول روغن نباتی نیز در این ماه با مقدار مناسبی رشد به میزان حدود ۱۸۴هزار تن تولید شده است. در محصول پودر شوینده نیز با وجود رشد تولید نسبت به بهمن، آهنگ تولید در همان سطح قبلی است. وزارت صمت گزارش داده در این ماه بیش از ۳۸هزار و ۵۰۰ تن از این محصول تولید شده است. در محصول نئوپان نیز روند تولید صعودی بوده و طبق گزارش صمت چیزی بیش از ۷۸ هزار و ۵۰۰ مترمکعب محصول در اسفند تولید شده است. سموم دفع آفات نباتی نیز دیگر محصول این لیست است که بنابر آمارهای صمت، در اسفند اندکی رشد داشته تا در کشور به میزان ۲۵۰۰ تن از آن تولید شود. دوده دیگر کالای مهمی است که در این فهرست آمار آن اعلام شده است. این کالا با وجود تولید بالغ بر ۱۳ هزار و ۲۰۰ تن در اسفند۱۴۰۰ اندکی نسبت به ماه پیش از آن کاهش تولید داشته است. در گزارش اسفندماه وزارت صنعت، معدن و تجارت از کالاهای منتخب صنعتی، میزان تولید الیاف اکریلیک دوباره صفر اعلام شده است. در میان آمارها تولید ۵میلیون و ۳۶۰ هزار تن محصول پتروشیمی خبر خوبی است که گویای رونق نسبی این صنعت در آخرین ماه از سال گذشته است. صنعت فولاد هم با رشد حدودا ۵۰۰هزار تنی فولاد‌خام نسبت به بهمن۱۴۰۰، در اسفندماه گذشته بالغ بر ۲میلیون و ۵۱۵ هزار تن محصول تولید کرده است. البته این صنعت در اسفند۱۴۰۰ در بخش تولید محصولات و مقاطع عملکرد خوبی نداشته و با افتی محسوس نسبت به بهمن۱۴۰۰، حدود ۲ میلیون و ۳۵هزار تن محصول تولید کرده است.
گزارش صمت همچنین نشان می‌دهد تولید کاتدمس با اندکی رشد، در این ماه از مرز ۲۶ هزار و ۲۰۰ تن گذشته است. این گزارش بر افت اندک کشور در اسفند۱۴۰۰ در زمینه تولید شمش آلومینیوم تاکید دارد. تولید شمش آلومینیوم در این ماه حدود ۵۱ هزار تن بوده است. رشد مثبت تولید آلومینا موجب شده تا در نهایت در اسفند۱۴۰۰ تولید آلومینا از مرز ۱۸هزار تن بگذرد. کنسانتره زغال سنگ دیگر محصول مهم معدنی است که افت تولید داشته است. بنابر گزارش وزارت صمت، تولید این محصول در ماه اسفند حدود ۱۲۶هزار تن بوده که اندکی کمتر از ارقام تجربه‌شده در بهمن۱۴۰۰ بوده است. از جمله خبرهای خوب در اسفند ۱۴۰۰ رشد حدود ۲/ ۱میلیون تنی سیمان در کشور است. گزارش رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد در این ماه در مجموع بیش از ۵ میلیون و ۶۷۶ هزار تن سیمان در کشور تولید شده است. تولید ۱۱۷ هزار و ۵۰۰ تن شیشه جام از دیگر بخش‌های آمار تولید کالاهای منتخب در دوازدهمین ماه از سال ۱۴۰۰ بوده است. کشور در این ماه در زمینه تولید ظروف شیشه‌‌ای افتی ۵/ ۱۷هزار تنی را تجربه کرد هرچند مجموع تولید در اسفند۱۴۰۰ همچنان بیش از ۵۹هزار تن ماند. به دلیل کاهش ۹۰۰تنی ظروف چینی، این محصول در اسفندماه تنها به میزان ۴۶۰۰ تن تولید شد. در بخش چینی بهداشتی اما رشد حدودا ۵۰درصدی تولید موجب شده تا تیراژ این محصول در کشور به ورای ۱۰هزار و ۵۰۰تن برسد.
از جمله نکات عجیب فعالیت صنایع در اسفند۱۴۰۰، افت شدید تولید چرم نسبت به بهمن بوده که بیش از ۴/ ۲میلیون فوت مربع بوده و کل تولید چرم در آخرین ماه سال۱۴۰۰ را به ۷/ ۴میلیون فوت مربع تنزل داده است. کاهش ۱۷هزار دستگاهی تولید ماشین لباسشویی نسبت به بهمن ۱۴۰۰ نیز دیگر خبر منفی تولید صنعتی اسفندماه بوده است. کل تولید ماشین لباسشویی در این ماه کمتر از ۱۳۰هزار دستگاه بوده است. البته صنعت لوازم خانگی در محصول یخچال و فریزر رشد را در اسفند تجربه کرده است. این محصول در این ماه بیش از ۲۲۰ هزار دستگاه تولید داشته است. این صنعت البته با کاهش تولید تلویزیون و نیز رشد چشمگیر تولید کولر آبی هم روبه‌رو بوده است. کل تولید تلویزیون در این ماه حدود ۱۴۲ هزار دستگاه و کل تولید کولر آبی هم بیش از ۱۹۲ هزار دستگاه بوده است. افت دوباره تولید الکتروموتور از دیگر اتفاقات منفی تولید صنعتی در اسفند۱۴۰۰ بوده است. در این ماه از این محصول مجموعا حدود ۶۸۹ هزار دستگاه تولید شده است.
